اصول مدیریت اسلامی
نظارت
وَ کَذلِکَ جَعَلْناکُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِتَکُونُوا شُهَداءَ عَلَى النّاسِ ...(بقره، 143)
خداوند،
خطاب به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می‌فرماید: و بدین سان شما را
امتی میانه‌رو قرار دادیم تا ناظر بر اعمال مردم باشید.
مدیریان و رهبران باید بر کارها و عملکرد زیردستان خود نظارت داشته باشند. (لتکونوا شهداء علی الناس).
قاطعیت
الْحَقُّ مِنْ رَبِّکَ فَلا تَکُونَنَّ مِنَ الْمُمْتَرینَ (بقره، 147)
خداوند،
پس از نزول آیة تغییر قبله به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می‌فرماید:
حق، آن چیزی است که از سوی پروردگار تو آمده است، پس هرگز به خود تردید
راه مده.
رهبر باید از قاطعیت و یقین برخوردار باشد، به خصوص وقتی که قانونی را تغییر داده و سنتی را می‌شکند. (فلا تکونن من الممترین)
تشویق و تنبیه
إِنَّ
الَّذینَ یکْتُمُونَ ما أَنْزَلْنا مِنَ الْبَیناتِ وَ الْهُدى مِنْ
بَعْدِ ما بَینّاهُ لِلنّاسِ فِی الْکِتابِ أُولئِکَ یلْعَنُهُمُ اللّهُ وَ
یلْعَنُهُمُ اللاّعِنُونَ (159) إِلاَّ الَّذینَ تابُوا وَ أَصْلَحُوا وَ
بَینُوا فَأُولئِکَ أَتُوبُ عَلَیهِمْ وَ أَنَا التَّوّابُ الرَّحیمُ
(بقره، 160)
خداوند می‌فرماید: کسانی که حقایق هدایت را کتمان کنند،
مورد لعنت خدا قرار می‌گیرند، مگر آنکه توبه کنند و کارهای خود را اصلاح
کنند که در این صورت ایشان را می‌بخشم زیرا من توبه پذیر و مهربانم.
توبیخ
بدکاران و پاداش به نیکوکاران، دو رکن اساسی در زمینه سازی رشد و اصلاح
نادرستی‌ها در سازمان است. (یلعنهم الله ...انا التواب الرحیم)
لیاقت، ملاک ارتقا
وَ إِذْ قُلْنا لِلْمَلائِکَةِ اسْجُدُوا ِلادَمَ ... (بقره، 34)
به ملائکه امر نمودیم بر آدم سجده کنند.
لیاقت
از سابقه مهمتر است. (فرشتگان قدیمی که سال‌ها خداوند را عبادت می‌کردند،
باید برای انسان تازه به دوران رسیده، اما لایق، سجده کنند.) ارتقای
سازمانی نیز باید بر مبنای شایستگی و لیاقت باشد و سابقه داشتن، کافی نیست.
برخورد با متخلفان
وَ لَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْواءَهُمْ بَعْدَ الَّذی جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ ما لَکَ مِنَ اللّهِ مِنْ وَلِی وَ لا نَصیرٍ (بقره، 120)
خداوند
خطاب به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می‌فرماید: اگر از آنها (یهودیان
و مسیحیان) پیروی کنی در حالی که راه درست را به تو نشان دادهایم
رابطهات با خداوند قطع خواهد شد.
پس از ابلاغ وظایف هر فرد، در برخورد
با تخلف نباید هیچ تسامح و تساهلی به خرج داد. (همانطور که خداوند حتی نسبت
به پیامبرش بدون ملاحظه و با کمال قاطعیت برخورد می‌کند.)
تناسب شغل و شاغل، ارتقای پلکانی
وَ إِذِ ابْتَلى إِبْراهیمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قالَ إِنّی جاعِلُکَ لِلنّاسِ إِمامًا... (بقره، 124)
خداوند، حضرت ابراهیم را مورد آزمایش قرار داد و او همه آزمونها را با موفقیت گذراند.
برای منصوب کردن افراد به مقامات، گزینش و آزمایش لازم است. (چنانکه خداوند برای انتصاب حضرت ابراهیم به امامت او را آزمود.)
پست‌ها
و مسؤولیت‌ها باید تدریجاً و پس از موفقیت در مراحل مختلف به افراد واگذار
شود. (چنانکه حضرت ابراهیم پس از گذراندن مرحله نبوت و موفقیت در
آزمایش‌ها به مقام امامت رسید.)
پاتوق ماه عسل...